Nie da się nie zauważyć, że pandemia oraz postęp technologiczny doprowadził do upowszechnienia edukacji online. Choć popularny e-learning rozwija się równolegle z tradycyjnym nauczaniem, nadal uchodzi za podejście uzupełniające. To się może jednak w najbliższej przyszłości zmienić. Już 79% uczniów i 71% nauczycieli uważa, że e-learning będzie w przyszłości jedną z najważniejszych form nauczania (źródło). Jego możliwości uległy znacznej rewolucji, zwłaszcza w ciągu ostatnich 3 lat. Obecnie można go używać niezależnie i wiele instytucji tak właśnie robi.
Czy to oznacza, że e-learning jest lepszy od tradycyjnego nauczania? W tym artykule zamierzam zgłębić pozorny „konflikt” o nazwie: edukacja online a edukacja tradycyjna oraz porównać je. Mam nadzieję, że pomoże to wam dokonać świadomego wyboru ścieżki edukacyjnej. Przeanalizujmy teraz zalety i wady obu metod.
Edukacja online a edukacja tradycyjna: porównanie
Współcześni uczniowie są coraz częściej kuszeni elastycznością nauczania online, a niektóre instytucje oferuję e-learning jako główną metodę przekazywania wiedzy. W dalszej części tego akapitu postaram się wyjaśnić podstawowe różnice między uczeniem online a uczeniem tradycyjnym. Zbadam też, jakie korzyści oferuje uczniom i osobom szkolonym każda z tych metod na podstawie różnych kryteriów, w tym dostępności, elastyczności czy interaktywności.
Wszechstronność i dostępność
Wspomniałam już, że edukacja online wyróżnia się elastycznością. To jest jej największa zaleta na tle tradycyjnego uczenia się. E-learning zapewnia studentom łatwy dostęp do kursów i zasobów edukacyjnych z niemal dowolnego miejsca z dostępem do Internetu. Dostępność ta pokonuje przeszkody geograficzne oraz czasowe zwiększając dostępność edukacji. Korzystają z tego zwłaszcza osoby pozostające w miejscach z ograniczonym dostępem do sal lekcyjnych. Uczniowie mogą często przeglądać wykłady, czytać lektury i rozwiązywać ćwiczenia w dowolnym momencie.
Z drugiej strony, konwencjonalne nauczanie opiera się na bardziej zorganizowanej metodologii. To zaś wymaga od uczniów fizycznego uczestnictwa na lekcjach w wyznaczonych miejscach i godzinach. Z jednej strony kształtuje to dyscyplinę i zmusza do samokontroli, z drugiej – może powodować trudności u osób, których obowiązki zawodowe lub rodzinne kolidują z harmonogramem zajęć.
Ponadto w tradycyjnych placówkach edukacyjnych dostępność zasobów edukacyjnych może być ograniczona. Biblioteki i czytelnie działają w ściśle określonych godzinach, często też jeden dzień w tygodniu bywają wyłączone z przyjmowania studentów. Dodatkowo w tradycyjnym nauczaniu uczniowie i studenci często muszą korzystać z fizycznych materiałów, których może nie wystarczać dla wszystkich w tym samym momencie.
Interaktywność i zaangażowanie
Ten punkt zacznę o wskazania wady nauki online, którą jest brak bezpośrednich kontaktów z drugim człowiekiem w czasie rzeczywistym. Na tym tle tradycyjne klasy wypadają lepiej, ponieważ:
- ułatwiają aktywne zaangażowanie uczniów poprzez udział w dyskusjach,
- umożliwiają współpracę z rówieśnikami,
- zapewniają szybką informację zwrotną od instruktora.
W przypadku e-learningu komunikacja z profesorami odbywa się zazwyczaj elektronicznie, poprzez maile, fora dyskusyjne lub wideokonferencje. Oczywiście komunikacja asynchroniczna jest łatwiejsza, lecz często brakuje jej bezpośredniości i głębi charakterystycznej dla osobistych spotkań.
Zwróćmy też uwagę, że edukacja tradycyjna ułatwia bezpośredni kontakt między uczniami i nauczycielami. Fizyczna sala lekcyjna sprzyja rozmowom, edukacji poprzez doświadczenie i zapewnia natychmiastowy feedback. W tradycyjnych klasach kształtuje się poczucie koleżeństwa, a uczniowie rozwijają zdolności interpersonalne. Nie jest bowiem tajemnicą, że rozmowy twarzą w twarz pogłębiają więź między studentami i profesorami.
Tempo uczenia się i samodyscyplina
Teraz chwilka na podkreślenie ważnej zalety edukacji online. Chodzi tu o możliwość narzucania własnego tempa nauki przez uczniów. Elastyczność tego podejścia jest korzystna dla wielu uczniów, którzy mogą efektywnie zarządzać swoim czasem i przyswajać materiał bez presji czasowej. Jest ona takżę zgodna z popularną kognitywną teorią nauki.
Dla porównania, w tradycyjnej edukacji tempo uczenia się jest często określone przez program nauczania i harmonogram zajęć. Takie odgórnie ustalone normy mogą z jednak odpowiadać studentom, którzy lepiej przyswajają wiedzę, kiedy czują nad sobą „miecz” w postaci sztywnego harmonogramu.
Edukacja online a edukacja tradycyjna: materiały i zasoby do nauki
W tym punkcie chcę porównać to, w jaki sposób metody online i tradycyjne rozwiązują problem dostępu do materiałów i zasobów do nauki. Z pewnością przewagę zyskują tu platformy e-learningowe i platformy LMS. Na ogół wykorzystują one różnorodne zasoby multimedialne, takie jak interaktywne quizy, filmy i symulacje. To pomaga usprawnić i uatrakcyjnić naukę, a sam proces edukacyjny jest bardziej wciągający i interaktywny.
Platformy internetowe oferują ponadto bogatszą gamę kursów swoim studentom i uczniom. Są to zarówno przedmioty specjalistyczne, jak i niszowe kierunki studiów. Dzięki temu studenci mają dostęp do różnorodnych opcji edukacyjnych, na które nie mogą liczyć w swoich lokalnych instytucjach.
Dla porównania, tradycyjne nauczanie opiera się w dużej mierze na podręcznikach fizycznych, wykładach w klasie i zadaniach pisemnych. Chociaż zasoby te mogą być cenne, często brakuje w nich elementów interaktywnych i funkcji multimedialnych. Ponadto tradycyjne placówki mogą mieć ograniczoną ofertę kursów, szczególnie w wyspecjalizowanych lub nowych dziedzinach. E-learning daje wówczas alternatywne możliwości realizacji swoich zainteresowań edukacyjnych.
Środowisko uczenia się
A jak spór na osi: edukacja online a edukacja tradycyjna wygląda w przypadku otoczenia ucznia? Tutaj zarówno edukacja online, jak i edukacja tradycyjna oferuję swoje korzyści uczniom:
- Korzyści platform e-learningowych – uczeń kształci się przebywając w znanym środowisku, które może dopasować do swoich potrzeb. U niektórych uczniów uczenie się w znanym i wygodnym otoczeniu poprawia koncentrację i redukuje stres.
- Tradycyjna nauka – odbywa się w fizycznych klasach ze stałymi ustawieniami i ograniczonymi opcjami personalizacji. Podczas gdy niektórzy uczniowie dobrze się rozwijają w tym zorganizowanym środowisku, inni mogą uznać je za ograniczające lub rozpraszające.
Edukacja online a edukacja tradycyjna: ocena wyników
W przypadku e-learningu ocenianie poziomu nabycia wiedzy często opiera się na quizach, zadaniach i egzaminach przeprowadzanych za pośrednictwem platform cyfrowych. Chociaż pozwala to na automatyczne ocenianie i szybką informację zwrotną, może nie uwzględniać pewnych aspektów osiągnięć uczniów, które można zaobserwować w przypadku tradycyjnych metod oceniania.
W przypadku tradycyjnego nauczania ocenianie uczniów, kursantów i studentów często obejmuje egzaminy ustne i pisemne na miejscu w klasie, projekty, prezentacje i zajęcia grupowe. Pozwala to na wszechstronną ocenę umiejętności i zaangażowania uczniów.
Narzędzia do nauki w e-learningu i tradycyjnym nauczaniu
Narzędzia, które nauczyciele stosują w nauczaniu online i tradycyjnym znacznie się od siebie różnią. Odzwierciedla to odrębną naturę każdego z tych podejść:
- Technologia zajmuje centralne miejsce w nauczaniu online, oferując szeroką gamę narzędzi i platform cyfrowych ułatwiających edukację zdalną.
- Wirtualne sale lekcyjne, oprogramowanie do wideokonferencji i systemy zarządzania nauczaniem (LMS) umożliwiają synchroniczne lub asynchroniczne interakcje między instruktorami i uczniami, wspierając zaangażowanie i komunikację.
- Osoby uczące się online korzystają z zasobów multimedialnych, takich jak interaktywne symulacje, quizy online i wykłady wideo, usprawniając naukę i uwzględniając różnorodne preferencje edukacyjne.
Z drugiej strony, w tradycyjnym nauczaniu w salach lekcyjnych, nadal dominują narzędzia fizyczne, takie jak tablice i projektory. Uczniowie przyswajają wiedzą głównie z pomocą podręczników, lektur i zadań pisemnych. Zaletą tego jest, jakkolwiek dziwnie to nie zabrzmi, silny i namacalny związek ucznia z materiałami do nauki.
Na koniec tego akapitu dodam tylko, że obie metody edukacyjne stale się rozwijają, oferując coraz to nowe narzędzia i materiał nauczania. W tradycyjnych klasach stosuje się narzędzia technologiczne, a platformy do e-learningu są stale usprawniane i rozbudowywane o nowe funkcje. Celem tego jest takie połączenie narzędzi, aby proces przekazywania i nabywania wiedzy był jeszcze lepszy.
Edukacja online a edukacja tradycyjna: podsumowanie
Odpowiadając na pytanie zadane w tytule: edukacja online a edukacja tradycyjna: co jest lepsze?, mogę tylko powiedzieć „to zależy”. Nauka online zapewnia elastyczność, zwiększa dostępność edukacji na świecie i daje większe możliwości dopasowywania nauczania do własnych preferencji. Brakuje tam jednak bezpośredniego kontaktu z drugim człowiekiem i odgórnie narzuconej dyscypliny, co wymaga od uczniów i studentów wyrobienia mocnej samokontroli.
Tradycyjne uczenie się sprzyja z kolei zaangażowaniu i pogłębianiu więzi między nauczycielem i uczniami, a także pomiędzy samym uczniami. Mimo to daje mniejszą elastyczność uczniom z napiętymi harmonogramami oraz nierzadko wiąże się z ograniczonym dostępem do fizycznych sal lekcyjnych.
Ostatecznie wybór między nauką online a nauką tradycyjną zależy od indywidualnych preferencji, stylów uczenia się i konkretnych okoliczności. Jednak częstsze wdrażanie nauczania online i okresowa ponowna ocena metod szkoleniowych oraz opinie pracowników mogą pomóc organizacjom w udoskonaleniu programów szkoleniowych i zapewnieniu ich zgodności z ewoluującymi trendami w zakresie uczenia się i rozwoju.
