Aby lepiej zrozumieć poznawczą teorię nauki, przyjrzyjmy się temu, jak ludzki mózg uczy się i przetwarza informacje. Jest to fascynująca koncepcja od której warto zacząć. Według teorii kognitywnej nasz umysł aktywnie buduje zasoby wiedzy, gdy przyswajamy nowe fakty. Rozbudowujemy wiedzę, dodając nowe informacje do fundamentów, czyli informacji które do tej pory zgromadził nasz mózg. Podobnie jak w przypadku puzzli, pojedyncze elementy dopasowują się do całego obrazu, jeśli znajdziemy odpowiednie miejsce. Nasz mózg nieustannie uczy się, organizuje i interpretuje informacje. To proces trwający całe życie, który możesz ciągle usprawniać. Wzmocnienie umiejętności poznawczych może pozytywnie wpłynąć na Twoją karierę, ale też na pozostałe aspekty życia codziennego. W tym artykule opowiemy o strategiach poznawczych i przedstawimy praktyczne przykłady nauki kognitywnej .
Czym jest kognitywna teoria nauki?
Oparty na mechanizmach percepcji ludzkiego mózgu, kognitywny styl nauki zachęca do aktywnego zdobywania wiedzy. Umysł uczącej się osoby angażuje się w zdobywanie informacji holistycznie, poprzez widzenie, myślenie, doświadczanie i interakcję. W związku z tym metoda kognitywna jest postrzegana jako bardziej wartościowa i sprawia, że nauka przebiega na głębszym poziomie niż przyswajanie oparte na pojedynczych zmysłach np. nauka ze słuchu. Podejście wielozmysłowe maksymalizuje zdolność do uczenia się, przetwarzania i zapamiętywania informacji.
Kognitywne uczenie się składa się z trzech etapów, które tworzą pętlę nauki poznawczej. Pierwszym z nich jest zrozumienie. Skupia się na dopasowaniu nowej informacji do tego, co już wiemy i uświadomieniu sobie dlaczego warto ją dodać do naszej „bazy wiedzy”. Zrozumienie odbywa się podczas czytania, słuchania i patrzenia na treści. Następnie, w fazie pamięci, nasz mózg przetwarza nowe informacje i integruje je z poprzednimi doświadczeniami i innymi utrwalonymi koncepcjami. Budowanie głębokiej wiedzy odbywa się stopniowo i może pochłonąć więcej czasu niż zwykłe zapamiętywanie czy wkuwanie stosowane przez studentów jedynie po to, by zdać egzamin. W dłuższej perspektywie uczenie głębokie (deep learning) jest o wiele efektywniejszą techniką, prowadzącą do lepszego, głębszego zrozumienia tematu. Zastosowanie jest ostatnim etapem, w którym wdrażamy nowo nabytą wiedzę w trakcie rzeczywistych interakcji ze współpracownikami, gdy przekazujemy informacje. Pętla poznawcza może mieć również zastosowanie w środowisku korporacyjnym. Wdrażając aktywny styl uczenia się, pracownicy są w stanie zwiększyć swój potencjał dzięki głębszemu zrozumieniu branży i lepszej retencji wiedzy.
Na czym skupiają się teorie poznawcze?
Poznawcza teoria nauki zajmuje się zgłębianiem procesów myślowych zachodzących podczas przyswajania, adaptacji i zapamiętywania nowych informacji. Teoria nauki kognitywnej została stworzona w 1936 roku przez Jeana Piageta, psychologa zajmującego się zgłębianiem procesów nauki. Jego badania prowadzone były na niemowlętach i małych dzieciach, ale mają zastosowanie w szerszym kontekście. Piaget udowodnił, że wiedza jest aktywnie konstruowana w procesie uczenia się, podczas którego kojarzymy nowe informacje z wcześniejszymi doświadczeniami. Nasz umysł obserwuje, przyjmuje, klasyfikuje i interpretuje wszystkie informacje, aby ostatecznie dodać je do stale poszerzanej bazy wiedzy. Co więcej, proces zdobywania wiedzy zachodzi zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie, ponieważ człowiek przetwarza i przechowuje informacje, ale również wchodzi w interakcje z otaczającym go środowiskiem. Pomimo dynamicznego charakteru tego procesu, teoria kognitywna zakłada, że zdobywanie wiedzy nadal w dużej mierze odbywa się przez pasywne przyjmowanie informacji, czyli słuchanie, oglądanie i czytanie.
Kognitywna teoria nauki dzieli się na dwie pokrewne koncepcje: teorię poznawczo-behawioralną i społeczną teorię poznawczą. W dużym skrócie podejście behawioralne bada wpływ procesów myślowych na uczenie się, natomiast koncepcja społeczna skupia się na wpływie międzyludzkich interakcji na funkcje poznawcze. Przyjrzyjmy się jednak szczegółom.
Teoria poznawczo-behawioralna
Według tego podejścia nasz sposób myślenia decyduje o tym, jak uczymy się i zapamiętujemy informacje. Teoria poznawczo-behawioralne wyjaśnia, jak myśli kształtują nasze emocje, które z kolei mają ogromny wpływ na nasze nastawienie do nauki. Na przykład, jeśli Twoje myśli skupią się na wykonaniu zadania, prawdopodobnie poczujesz się zmotywowany, a w rezultacie wzrośnie chęć do działania. Jak widać, jest to samonapędzający się mechanizm, na który mamy jednak wpływ. Nawiązując do artykułu Harvard Business Review, jesteśmy w stanie rozwinąć zdolność efektywnego uczenia się poprzez ćwiczenia samoświadomości oraz rozwijanie naszej ciekawości i aspiracji.
Teoria społeczno-poznawcza
Koncepcja ta bada wpływ interakcji społecznych na nasze procesy uczenia się. Zakłada, że nauka odbywa się w kontekście międzyludzkim, w ramach dynamicznej i wzajemnej interakcji między osobami, ich zachowaniami, doświadczeniami oraz środowiskiem. Zgodnie z teorią społeczno-poznawczą, przyswajanie wiedzy odbywa się na czterech etapach, są to: obserwacja, zapamiętywanie, odtwarzanie i motywacja. Podczas gdy koncepcja poznawczo-behawioralna skupia się wyłącznie na motywacji wewnętrznej, teoria społeczno-poznawcza podkreśla zarówno czynniki wewnętrzne (zapamiętywanie i motywacja), jak i zewnętrzne (obserwacja i motywacja).
Czym są strategie nauki kognitywnej?
Sprawność uczenia się można rozwijać, jak każdą inną umiejętność, którą chcemy opanować lub doskonalić. Istnieje kilka skutecznych strategii, które mogą poprawić efektywność nauki u Twoich pracowników. Oto cztery przykłady strategii nauki poznawczej, które warto wdrożyć:
- Strategia skoncentrowana na uczniu
Polega na kojarzeniu nowej wiedzy z informacjami, które już posiadamy. W myśl tej strategii uczniowie są zachęcani do dzielenia się swoimi przemyśleniami i doświadczeniami za każdym razem, gdy pojawiają się nowe treści. Dlatego podkreślanie analogii i wprowadzanie nowych faktów w odniesieniu do bazy wiedzy jest jak najbardziej wskazane.
- Strategia uczenia się przez odkrywanie
W tym przypadku uczniowie zdobywają wiedzę poprzez eksplorację. Oprócz samej wiedzy, strategia ta rozwija zdolności analityczne i umiejętność rozwiązywania problemów. Nasza pamięć działa lepiej, gdy jesteśmy emocjonalnie zaangażowani w rozwiązywanie problemu, ale też gdy mamy do czynienia z czymś nowym i stymulującym.
- Strategia głębokiego uczenia się
To podejście jest zupełnym przeciwieństwem dobrze znanej strategii pamięciowego uczenia się. Strategia głębokiego uczenia się podkreśla praktyczną wartość, jaką niesie ze sobą nowa wiedza. Dlatego dostarczenie informacji uzasadniających wprowadzenie nowej wiedzy jest niezbędne dla lepszego zrozumienia.
- Spersonalizowana strategia uczenia się
Strategia skoncentrowana na podejściu indywidualnym nie skupia się na pojedynczych uczących się, ale na tworzeniu doświadczenia i środowiska nauki dopasowanego do poziomu wiedzy uczestników szkolenia. Zapewnienie możliwości nauki w czasie dopasowanym do potrzeb uczących się, wyznaczenie ścieżek nauki oraz zapewnienie spersonalizowanego i dobrze dopasowanego szkolenia staje się znacznie łatwiejsze dzięki nowoczesnym technologiom, takim jak platformy LMS.
Przykłady teorii kognitywnej
Uczenie się kognitywne to wartościowe i stymulujące podejście do zdobywania wiedzy, które angażuje uczącego się na poziomie multisensorycznym. W efekcie nasz mózg poszerza swój potencjał, w ten sam sposób, w jaki robi to nasze ciało dzięki regularnemu treningowi. Wzrasta efektywność naszej pamięci, a co za tym idzie – retencja wiedzy. Poniższe przykłady uczenia się metodą poznawczą, dopasowane do strategii wyjaśnionych powyżej, pomogą Ci rozwinąć Twoje możliwości.
- Nauka sprecyzowana ma miejsce wtedy, gdy jesteśmy chętni do nauki i szukamy wiedzy. Kieruje nami wewnętrzna motywacja, ponieważ wyznaczyliśmy sobie jasny cel.
- Nauka mimowolna odbywa się samoistnie i bez udziału naszej woli, np. gdy jesteśmy w trakcie robienia czegoś innego. Bierne przyswajanie wiedzy przychodzi automatycznie z czasem i zwykle dotyczy powtarzalnych czynności.
- Nauka głęboka działa najskuteczniej, gdy poszerzamy wiedzę w danym temacie. Pogłębiamy nasze rozumienie poprzez dodawanie nowych informacji do wcześniej zgromadzonej bazy wiedzy.
- Nauka doświadczalna opiera się na pozyskiwaniu wiedzy poprzez aktywne uczestnictwo. Zdobywanie praktycznych doświadczeń stymuluje nasz mózg, jednocześnie wzmacniając retencję wiedzy.
- Nauka przez obserwację polega na odbiorze i naśladowaniu. W pierwszej kolejności informacje przyswajane są biernie, dzięki czemu uczący się może później odtwarzać zdobytą wiedzę przez naśladownictwo i dzięki temu ją utrwalać.
Korzyści z kognitywnego uczenia się
Wspieranie nauki w miejscu pracy według metod poznawczych jest zdecydowanie dobrym pomysłem, ponieważ kognitywne podejście jest wyjątkowo stymulującym doświadczeniem. Inwestując w rozwój pracowników, oczekujesz od nich pogłębienia wiedzy branżowej i umiejętności wykorzystania jej w praktyce. Metody kognitywne idą w parze z nowoczesnymi platformami LMS oferującymi kompleksowe doświadczenie edukacyjne. Interaktywna nauka, social learning, webinary, animowane prezentacje i quizy zapewnią Twoim pracownikom wciągające doświadczenie edukacyjne, umożliwiając dogłębne zrozumienie materiału szkoleniowego.
Korzyści poznawczej metodyki nauczania przekraczają samo zdobywanie wiedzy. Dzięki aktywnemu przyswajaniu informacji Twoi pracownicy wzmocnią umiejętność rozwiązywania problemów i pewność siebie. Doświadczając pozytywnych rezultatów nauki kognitywnej, uczestnicy kursów dostają solidny zastrzyk pewności siebie i chętniej biorą udział w kolejnych szkoleniach. Naukę kognitywną możesz wdrożyć za pomocą Samelane LMS, który dzięki różnorodnym funkcjonalnościom i interaktywnym formatom umożliwia realizację metodologii poznawczej w każdej organizacji. W trakcie bezpłatnej prezentacji demo przedstawimy Ci możliwości i funkcje naszej platformy oraz odpowiemy na wszelkie pytania. Zapraszamy do kontaktu!
